tod terapeutycznych w Polsce. Stosuje się ją w odniesieniu do dzieci z opóźnienia - mi w rozwoju psychoruchowym, trudnościami w nauce szkolnej i uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego3. Nie istnieje pułap wiekowy ograniczający sto-sowanie metody integracji sensorycznej, bowiem ludzki mózg rozwija się rytmem niejednostajnym. Strategie terapeutyczne w pracy z dzieckiem z zaburzeniami integracji sensorycznej; Terapia w funkcjonalnych problemach niemowląt i dzieci. Zaburzenia posturalne w terapii SI; Nerw błędny i jego znaczenie kliniczne z perspektywy integracji sensorycznej; Ocena napięcia mięśniowego i postawy dziecka w korelacji z zaburzeniami sensorycznymi Dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej w przedszkolu może unikać wielu zabaw – szczególnie kontaktowych – oraz sprawiać wrażenie wycofanego. Zaburzenie integracji sensorycznej u dzieci wieku szkolnym mogą przypominać okres buntu i zagrożenia niedostosowaniem społecznym , dlatego niezbędna jest prawidłowa diagnoza, aby W latach siedemdziesiątych XX wieku dr A. Jean Ayers, terapeutka zajęciowa, psycholog, pracownik naukowy na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles, twórczyni metody integracji sensorycznej, opublikowała dwie książki : „Integracja sensoryczna a zaburzenia w uczeniu się” oraz “ Integracja sensoryczna i dziecko”. . Okiem specjalisty , Otwarty dostęp 28 kwietnia 2022 NR 76 (Maj 2022) Zdolność człowieka do odczuwania, interpretowania, rozumienia i przede wszystkim organizacji informacji, które docierają do nas różnymi kanałami sensorycznymi z otoczenia, jest nazywana integracją sensoryczną. Kiedy wspomniane informacje pochodzące ze zmysłów są w nieprawidłowy sposób przetwarzane, mówimy o zaburzeniach przetwarzania sensorycznego. Nieprawidłowe procesy integracji sensorycznej mają postać dysfunkcji, a objawy tych dysfunkcji mogą przyjmować różnorodną postać. Efektem tego są trudności, które mogą się pojawiać na różnych płaszczyznach życia człowieka. Zaburzenia integracji sensorycznej to nie tylko opóźniony rozwój mowy, problemy z jedzeniem, koncentracją czy skupianiem uwagi. Problemy z nauką, nadmierny lub zbyt niski poziom pobudzenia, trudności motoryczne, nadmierne lub niedostateczne reakcje na bodźce sensoryczne, trudności w zachowaniu – wszystko to również może być wynikiem zaburzeń przetwarzania sensorycznego. Problemy z przetwarzaniem sensorycznym mogą mieć liczne konsekwencje w środowisku domowym i szkolnym. Bardzo często dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej mają niską samoocenę i kłopoty z organizacją. Przyjrzyjmy się zatem, jak może funkcjonować dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej właśnie w placówce przedszkolnej. W zależności od rodzaju zaburzeń integracji sensorycznej zarówno funkcjonowanie dziecka, jak i trudności, które napotka ono na swojej drodze, mogą być różne. Jednym z podtypów zaburzeń integracji sensorycznej są zaburzenia modulacji sensorycznej. Polegają one na trudności z przekształcaniem informacji pochodzących z różnych zmysłów w zachowanie, które jest kontrolowane i dopasowane intensywnością do bodźca sensorycznego. Dziecko, które ma zaburzenia modulacji sensorycznej o typie nadwrażliwości, będzie przesadnie reagowało na bodźce. Takie dzieci naprawdę łatwo przestymulować, ich zachowanie może się zmienić na skutek nadmiaru dźwięków czy bodźców wzrokowych. Dzieci z tej grupy mogą być przytłoczone zbyt jasnym światłem, a równie dobrze nadmiarem dekoracji na oknie. Nadwrażliwe reakcje mogą spowodować, że dzieci będą unikać aktywności związanych z brudzeniem się, np. malowania palcami, jedzenia rękoma, zabaw w piaskownicy, czy uczestnictwa w zajęciach muzycznych lub spektaklach teatralnych, bo to oznacza hałas i dużo nagłych, jak również niespodziewanych odgłosów. To wszystko może sprawić, że dzieci będą nadmiernie wycofane lub pobudzone, może też wystąpić reakcja „walcz albo uciekaj”. Przykłady objawów nadwrażliwości na bodźce sensorycznePOLECAMY Dziecko przesadnie reaguje na dźwięki, może zatykać uszy lub hałasować, aby odciąć się od przeszkadzającego bodźca. Unika bliskości z drugą osobą. Nie toleruje metek, guzików, szwów i pewnych materiałów, z których wykonano jego ubranie. Niechętnie bierze udział w aktywnościach związanych z brudzeniem, typu zabawy klejem, masą solną, malowanie palcami, dotykanie jedzenia. Nie chce chodzić boso. Mimo dobrej pogody chce być ubrane od stóp do głów. Nie chce myć zębów. Je wybiórczo. Mruży oczy i skarży się na ostre światło. Łatwo je przestymulować. Źle znosi zmiany, dąży do rutyny. Obawia się huśtawek i innych sprzętów na placu zabaw. Ma lęk wysokości. Nie chce podawać ręki koleżance lub koledze. Zaburzenia modulacji sensorycznej to oczywiście nie tylko nadmierne reakcje na bodźce sensoryczne, ale też reakcje podreaktywne. Takie dzieci wydają się bezproblemowe, są spokojne, a ich zaburzenia mogą nie być początkowo zauważalne. Cechuje je obniżony poziom aktywności, wolne tempo pracy i kłopoty z kończeniem zadań. Dzieci z tej grupy są mniej wrażliwe niż ich rówieśnicy. Przykłady objawów podwrażliwości na bodźce sensoryczne Dziecko zawołane nie zawsze reaguje. Ma problem z różnicowaniem bodźców sensorycznych. Jest pogrążone w swoim świecie. Wydaje się apatyczne. Ma problemy z treningiem czystości. Może przesadnie napychać buzię. Może nie wiedzieć, jak poradzić sobie z konsystencją pokarmu. Może nie reagować na ból. Nie jest zainteresowane tym, co się dzieje dookoła, nowymi zabawami, zabawkami czy osobami. Trzecim typem zaburzeń modulacji sensorycznej jest poszukiwanie sensoryczne. Dziecko poszukujące wrażeń sensorycznych może być w ciągłym ruchu, może być to też dziecko, które jest hałaśliwe. Dzieci z tej grupy zwykle robią wszystko szybko, wpadają na innych i zachowują się tak, jak gdyby tego nie czuły. Wiele ich zachowań pokrywa się z objawami zaburzeń ADHD, np. problemy z koncentracją, skupieniem uwagi, podwyższony poziom pobudzenia czy trudności z wysiedzeniem przez dłuższy czas w jednym miejscu. Przykłady objawów poszukiwania sensorycznego Dziecko jest nieustannie w ruchu. Robi wszystko zbyt intensywnie. Ma problemy z koncentracją i skupieniem uwagi. Nieustannie wkłada do buzi dłonie i przedmioty niejadalne. Dziecko preferuje intensywne smaki i zapachy pokarmów, jak również konsystencje chrupkie lub wymagające żucia. Może podejmować zachowania ryzykowne jak na swój wiek, np. wspina się na wysokości, mocno się buja itp. Kolejną grupą zaburzeń integracji sensorycznej są zaburzenia ruchowe o podłożu sensorycznym. Dzieci z tym typem zaburzeń mogą mieć problemy z motoryką dużą i tym samym z motoryką małą. Mają kłopoty ze stabilizacją ciała, równowagą, planowaniem motorycznym, obustronną koordynacją czy przekraczaniem linii środkowej ciała. Wyzwaniem jest dla nich nauka ubierania się, wiązania obuwia czy jazda na rowerze bądź hulajnodze. Mogą być przesadnie męczliwe. Ostatnią grupą zaburzeń integracji sensorycznej są zaburzenia różnicowania sensorycznego. Dzieci z zaburzeniami różnicowania sensorycznego zwykl... Artykuł jest dostępny w całości tylko dla zalogowanych użytkowników. Jak uzyskać dostęp? Wystarczy, że założysz bezpłatne konto lub zalogujesz się. Czeka na Ciebie pakiet inspirujących materiałow pokazowych. Załóż bezpłatne konto Zaloguj się Nie jest to trudne – wiele rzeczy można zrobić przez zabawę, w domowym zaciszu. Choć nie zastąpi to zajęć prowadzonych przez specjalistę, to może znacznie pomóc dziecku w codziennym funkcjonowaniu. Większość tych aktywności jest ogólnorozwojowa, dlatego może być wykonywana również przez te dzieci, które nie mają żadnych problemów z przetwarzaniem sensorycznym. Co to jest integracja sensoryczna? Integracja sensoryczna to zdolność układu nerwowego do organizacji i interpretacji informacji dostarczanych przez zmysły oraz adekwatna reakcja organizmu na bodźce płynące z otoczenia. Oznacza to, że mózg otrzymuje informacje pochodzące ze wszystkich receptorów: wzrokowych, słuchowych, smakowych, węchowych i czuciowych, potrafi je odpowiednio zinterpretować i na nie odpowiedzieć. Integracja sensoryczna rozpoczyna się już w okresie płodowym i kształtuje się do około 7 roku życia. Układ funkcjonuje dobrze, jeżeli wszystkie funkcje są zrównoważone. Jeśli jednak przetwarzanie bodźców jest zakłócone, może to rzutować na całościowe funkcjonowanie dziecka – na jego rozwój motoryczny, umiejętność skupiania uwagi i uczenia się oraz na rozwój emocjonalny. Uwaga! Reklama do czytania Jak zrozumieć małe dziecko Poradnik pomagający w codziennej opiece Twojego dziecka Aby organizacja i interpretacja bodźców była prawidłowa, potrzebna jest współpraca 3 układów: dotykowego (czyli identyfikacja bodźców czuciowych: interpretowanie, czy coś jest mokre czy suche, śliskie czy tępe, ostre czy gładkie),przedsionkowego (czyli koordynacja ruchów oczu, głowy i ciała, która odpowiada za utrzymywanie równowagi, balansowanie),proprioceptywnego (czyli interpretowanie przez mózg sygnałów z mięśni i stawów, które informują o pozycji i położeniu ciała w przestrzeni). Jak stymulować małe dziecko sensorycznie od pierwszych dni życia? Ponieważ integracja sensoryczna zaczyna kształtować się już w życiu płodowym, warto w tym czasie zadbać o umiarkowaną aktywność. Spacerowanie, pływanie, bujanie się w hamaku lub na piłce – to proste codzienne czynności, które dostarczą bodźców rozwijającemu się maleństwu. Poza tym warto przemawiać do brzucha, głaskać go, delikatnie uciskać w miejscach, w których widać kończyny malucha – taka prosta zabawa jest dla dziecka pierwszym ważnym doświadczeniem dotyku i interakcją ze światem zewnętrznym, a przyszłej mamie pozwala tworzyć więź z nienarodzonym jeszcze maleństwem. Już po narodzinach, w pierwszych miesiącach życia dziecka, stymulacja sensoryczna odbywa się głównie przez delikatną i adekwatną pielęgnację niemowlęcia, ale także przez: masowanie, dotykanie, głaskanie,noszenie (także w chuście), tulenie, bujanie, łagodny taniec,umożliwienie maleństwu swobodnej eksploracji otoczenia, czyli układanie go na brzuszku na podłodze,umożliwienie dziecku poznawania różnych faktur i materiałów, śpiewanie, puszczanie muzyki, podawanie grzechotek,prezentowanie różnych zapachów i diety za pomocą metody BLW. Warto pamiętać, że małe dzieci do optymalnego rozwoju potrzebują różnorodnych bodźców i bliskości opiekuna. Zamiast klasycznej maty edukacyjnej czy bujaczka (który użyty w rozsądny sposób oczywiście nie jest niczym złym) lepiej pozwolić maluchowi swobodnie leżeć na podłodze lub dywanie. Zamiast grających, plastikowych zabawek z atestem warto dać dziecku zwykła małą butelkę po wodzie mineralnej, garnki czy drewniane łyżki. Możliwość przelewania wody z kubeczka do kubeczka czy przesypywania ziarenek ryżu będzie dla niego na pewno dużo większą atrakcją niż niejedna zabawka ze sklepu. Nie zapominajmy również o tym, że małe dzieci potrzebują się także trochę pobrudzić. Warto jeszcze przeczytać: Domowe zabawy sensoryczne dla dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym Układ dotykowy Sygnałami zaburzeń układu dotykowego, które powinny wzbudzić czujność rodzica, mogą być niechęć do zabiegów pielęgnacyjnych (mycia głowy, czesania włosów, obcinania paznokci, smarowania kremem),unikanie kontaktu cielesnego, dotykania, przytulania, nadwrażliwość na materiały, metki w ubraniach,wybieranie obszernych ubrań,unikanie brudzących zabaw (piasku, błota, ciastoliny, malowania rękami),wybiórcze jedzenie (konkretne smaki, wybrane konsystencje),trzymanie długopisu opuszkami palców,zakrywanie uszu w czasie hałasu (w centrum handlowym, w czasie odkurzania itp). Zabawy wspierające układ dotykowy: 1. Pudło sensoryczne Wykonanie i stopień trudności zależy wyłącznie od naszych chęci i umiejętności. W wersji podstawowej mogą to być kasztany, fasola, groch albo ryż wsypane do dużego plastikowego pojemnika. Można też do plastikowego pudełka nasypać np. ryżu albo kaszy manny i wrzucić drewniane puzzle. Zadaniem malucha będzie wyłowienie ukrytych elementów. Można także pokusić się o przygotowanie małego dzieła sztuki. W tym wypadku bazą będzie ryż zafarbowany na zielono (np. barwnikiem spożywczym), do którego wystarczy wrzucić różne zabawki tematyczne, np. biedronki, motylki… Dla starszych dzieci doskonale sprawdzi się duże plastikowe pudełko. Przedszkolak może wcielić się w rolę archeologa i pobawić się w wykopaliska. Plastikowe pudełko wystarczy wypełnić piaskiem lub kaszą manną, dosypać kamyków i ukryć w nim małe dinozaury. 2. Ścieżki sensoryczne W sklepach ze sprzętem sportowym albo rehabilitacyjnym dostępne są różnego rodzaju akcesoria, z których można układać ścieżki sensoryczne. Oczywiście można też wykorzystać przedmioty, które znajdziemy w domu lub podczas spaceru. Wystarczy na macie piankowej albo na dywanie ułożyć np.: kamyki, małe szyszki, patyki, kasztany, ziarna fasoli czy żołędzie. Chodzenie po ścieżce sensorycznej to świetny masaż dla małych stóp, pobudza różne receptory, stymuluje wyobraźnię i równowagę oraz poprawia koordynację wzrokowo-ruchową. 3. Masy sensoryczne Zabawy różnymi masami to świetne ćwiczenie dla małych rączek. Dzieci z zaburzeniami SI często nie lubią się brudzić, ale ugniatanie, przelewanie i dotykanie różnych faktur jest bardzo ważne w rozwoju motoryki małej. Dlatego warto proponować malcowi różne rozwiązania: ciastolinę, piankolinę, galaretki, piasek kinetyczny, lód itp. (w Internecie dostępnych jest wiele przepisów na przeróżne masy, warto poszukać czegoś, co maluchowi przypadnie do gustu). W warunkach naturalnych w zupełności wystarczy piasek i błoto. Uwaga! Reklama do czytania Niegrzeczne książeczki Czy dzieci na pewno są niegrzeczne? Seria książek dla dzieci 2-5 roku życia i rodziców o tym, że w każdym zachowaniu dziecka jest ważna jego potrzeba. 4. Wspólne gotowanie Mieszanie, przelewanie, odmierzanie, ugniatanie – wszystkie te czynności doskonale stymulują receptory dłoni. Dodatkowo zaangażowanie malca w przygotowywanie posiłków może zaprocentować także na innym polu – dzieci chętniej próbują dań, w których przyrządzaniu aktywnie uczestniczyły. 5. Malowanie rękami i stopami Dotykanie farb, malowanie paluszkami, odbijanie całych rączek i stópek – to wszystko, podobnie jak pudełka sensoryczne, uwrażliwia receptory. Malowanie rękami spodoba się także dzieciom, które nie lubią malować w tradycyjny sposób ze względu na słabe napięcie mięśniowe – używanie paluszków jest trudniejsze niż trzymanie kredki czy pędzla i dociskanie ich do kartki. 6. Pisanie palcem Pisanie literek lub rysowanie różnych kształtów w rozsypanej na stole mące/kaszy mannie/piasku również pomaga uwrażliwiać receptory małych rączkach. Autor: Czytelnik Portalu Pedagogika SpecjalnaOpublikowano: 29 marca 2019 roku. Cel główny: dostarczenie podczas aktywności ruchowej, kontrolowanej ilości bodźców sensorycznych, wywołujących w konsekwencji poprawę integracji bodźców docierających do dziecka zarówno z otoczenia, jak i z jego ciała Cele szczegółowe: poprawa działania systemu proprioceptywnego i przedsionkowego stymulowanie percepcji wzrokowej i słuchowej ćwiczenia obustronnej koordynacji ciała ćwiczenia w przekraczaniu linii środkowej ciała normalizacja napięcia mięśniowego i motoryki małej Metoda: Integracja Sensoryczna Forma pracy: indywidualna, prowadzona w formie zabawy Środki dydaktyczne: platforma wałek rehabilitacyjny piłka Bobath piłki i przedmioty o zróżnicowanej fakturze i wielkości ścieżka sensoryczna materac pufa sako duża i mała piłka z kolcami grzechotki, małe zabawki dla małego dziecka Czas zajęć jest uzależniony od możliwości psychofizycznych dziecka. Strefa interwencji Cel terapeutyczny Przykładowe aktywności Uwagi o realizacji Modulacja zmysłowa Aktywizacja poziomu pobudzenia układu nerwowego W leżeniu na brzuchu dociski, kolczastą piłką stawów (barki, miednica, kolana, kostki) Stymulacja układu przedsionkowego Dostarczanie bodźców przedsionkowych w trakcie celowych aktywności prowadzących do reakcji adaptacyjnych Przemieszczenie się na brzuchu po podłodze po wyznaczonej trasie Stymulacja układu proprioceptywnego Podczas ukierunkowanego działania stwarzanie okazji do dostarczania bodźców płynących z trakcji i kompresji stawów Chodzenie na czworakach po różnej powierzchni (zmienna wysokość, twardość powierzchni) Rozwijanie ogólnej koordynacji ruchowej i sekwencyjności, planowania ruchu Dostarczanie w działaniu zmiennych doznań zmysłowych podnoszących świadomość ciała w relacji do otocznia Przemieszczenie się do atrakcyjnych przedmiotów pokonując małe przeszkody Obniżanie nadmiernego pobudzenia psychoruchowego Stwarzanie sytuacji wyboru w trakcie ukierunkowanego na cel działania Wolne bujanie Kompresja stawów Masaż całego ciała Metoda Integracji Sensorycznej – scenariusz zajęć opracowany przez: Izabelę Peret-Dąbrowską Materiał nadesłany przez Czytelniczkę portalu Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli Bookmark the permalink. Zbliżające się szkolenia online w naszej akredytowanej placówce doskonalenia nauczycieli: Wykorzystujemy pliki cookie do spersonalizowania treści i reklam, aby oferować funkcje społecznościowe i analizować ruch w naszej witrynie. Rozumiem Dowiedz się więcej W środowisku szkolnym coraz częściej mamy do czynienia z uczniami, którzy wydają nam się krnąbrni i nieposłuszni. Niekiedy odnosimy wrażenie, że ich zachowanie to efekt złośliwości, którą mają w sobie, tymczasem może ono być niezależne od nich i wynikać z niewłaściwego przetwarzania bodźców sensorycznych. Podpowiadamy, w jaki sposób wspierać w szkole dzieci z zaburzeniami SI. Czym się charakteryzują zaburzenia integracji sensorycznej? Otóż mózg człowieka jest w stanie odbierać każdego dnia setki bodźców i lepiej bądź gorzej poddawać je analizie i interpretacji. Niestety, coraz częściej proces ten przebiega niewłaściwie. Problem może pojawić się zarówno w odbiorze, jak i interpretacji danej informacji, ale także w odnoszeniu jej do posiadanych już doświadczeń. Warto mieć świadomość, że tzw. niegrzeczne dzieci niekoniecznie są takie celowo. Czasem ich zachowanie jest niezależne od nich i wynika z niewłaściwego przetwarzania bodźców sensorycznych. Niemożność poradzenia sobie z sytuacją szkolną i natłokiem informacji napływających do móz­gu może powodować u dziecka frustrację, problemy emocjonalne, trudności z koncentracją, uwagą i pamięcią oraz wiele innych, które znacznie utrudniają efektywne prowadzenie zajęć. Trzeba wiedzieć, że właściwy i wszechstronny rozwój dziecka jest możliwy tylko wówczas, kiedy oprócz opieki medycznej rodzice i nauczyciele zapewniają młodemu człowiekowi odpowiednią stymulację. Nie tylko wspiera ona dziecko w rozwoju, lecz także minimalizuje skutki pojawiających się chorób, deficytów czy wszelkiego rodzaju niepełnosprawności. Dlatego niezwykle ważne jest obserwowanie dziecka i szybka interwencja w sytuacji, kiedy jakieś zachowanie wzbudza nasz niepokój. POLECAMY Gotowość szkolna a zaburzenia SI Warto zadać sobie pytanie, co wpływa na gotowość dziecka do podjęcia nauki szkolnej. Williams i Shellenberger stwierdzają, że prawidłowe przygotowanie do uczenia się uzależnione jest od kilku warunków. Należą do nich: prawidłowo działające zmysły (wzrok, słuch, smak, węch, dotyk, propriocepcja i układ przedsionkowy), właściwie przebiegający rozwój funkcji motorycznych, które zależą od postawy ciała i zdolności do jej zmiany w dowolnym momencie oraz od świadomości własnego ciała i wiedzy na temat jego schematu, właściwy rozwój funkcji percepcyjno-motorycznych, takich jak koordynacja wzrokowo-ruchowa, kontrola wzrokowa czy orientacja przestrzenna, poznanie, które staje się możliwe tylko wówczas, gdy pozostałe filary działają prawidłowo; zalicza się tutaj zdolność do samorealizacji, chęć poznawania świata, kontrolowanie swojego zachowania oraz działania w taki sposób, aby było to zgodne z wymaganiami i oczekiwaniami społeczeństwa. Widać więc bardzo wyraźnie, że dzieci muszą przebyć długą drogę, aby w pełni móc korzystać z formalnej edukacji. Jeśli te elementy nie będą właściwie rozwinięte, dziecko będzie przejawiało liczne trudności, nie będzie bowiem do końca przygotowane do podjęcia nauki szkolnej. Może więc czuć się zagubione, niepewne i zdezorientowane. Zwłaszcza wówczas, gdy dochodzą do tego specyficzne potrzeby generowane zaburzeniami, z którymi musi sobie radzić. W edukacji uczniów możemy spot­kać się z różnego rodzaju zaburzeniami w zakresie przetwarzania bodźców sensorycznych. Można do nich zaliczyć nadwrażliwość lub podwrażliwość dotykową, przedsionkową lub proprioceptywną. Nadwrażliwość jest to zbyt silna reakcja na bodźce, które docierają do dziecka. Odbiera je ono niezwykle intensywnie. Powoduje to różnego rodzaju problemy, które znacznie utrudniają właściwe funkcjonowanie na zajęciach szkolnych, np. nieumiejętność skupienia się na lekcji, zasłanianie oczu, uszu, przesadne reagowanie na czyjś dotyk i lęk przed zabawami na placu zabaw. Podwrażliwość leży natomiast po przeciwnej stronie osi (rys. 1). Dzieci prezentujące te zaburzenia nie zauważają delikatnych bodźców, ich układ nerwowy reaguje bowiem tylko wówczas, gdy będą one bardzo silne lub w dużej ilości. Takie dzieci nie będą zauważały, że są brudne, skaleczone czy że ktoś je popchnął. Ostatnim typem są dzieci-poszukiwacze. Mają one duże potrzeby, w związku z tym same szukają sytuacji, w których mogłyby je zaspokoić. Rys. 1. Oś zaburzeń SI (opracowanie własne) Wskazówki do pracy z uczniami z zaburzeniami SI Przed nauczycielami pojawia się więc duże wyzwanie. Edukacja i działania przez nich podejmowane mają bowiem wywoływać pozytywne odczucia we wszystkich dzieciach należących do grupy, zaspokajać ich podstawowe potrzeby, a przede wszystkim potrzebę bezpieczeństwa. Oto kilka wskazówek dla nauczycieli do pracy z dziećmi z zaburzeniami SI: Dziecko, które ma nadwrażliwość wzrokową lub słuchową, będzie potrzebowało miejsca, w którym możliwe stanie się odcięcie od wszystkich bodźców wzrokowych i słuchowych (np. ciemny, zasłonięty kącik, w którym będzie mogło nałożyć na uszy wyciszające słuchawki). Ważne jest jednak, aby określić konkretne zasady korzystania z takiego miejsca. Dziecko poszukujące wrażeń dotykowych ucieszy się, jeśli w klasie znajdzie się kącik, w którym będą przedmioty o różnych fakturach, zrobione z różnych materiałów. Dla dziecka z nadwrażliwością dotykową niezwykle istotna stanie się możliwość odizolowania od grupy tak, by nie musieć nikogo dotykać. Nie można go zmuszać do tego, aby np. malowało palcami czy lepiło w masach plastycznych, jeśli nie czuje się gotowe. Dzieci, które poszukują wrażeń proprioceptywnych, ucieszą się, jeśli na sali gimnastycznej znajdzie się maglownica lub nauczyciel wprowadzi zabawy polegające na tym, aby się przepychać, siłować, zawijać w materace. Dodatkowo nauczyciel może ulepszyć warunki panujące w sali lekcyjnej. Zalicza się do nich: Znalezienie właściwego miejsca do siedzenia – warto w tym celu zaobserwować przede wszystkim, czy dzieci mają jakieś wady wzroku, szybko się rozpraszają lub potrzebują więcej ruchu. Potem można podjąć decyzję, w jaki sposób zaaranżować miejsce w klasie, by jak najlepiej spełnić potrzeby całej grupy. Ważne staje się również robienie krótkich przerw w trakcie zajęć, które będą miały charakter zabaw ruchowych w celu rozładowania napięcia. Dzieci, które mają problem z utrzymaniem uwagi, koncentracji na zadaniu, które muszą cały czas coś rzuć, wkładać do buzi, mogą mieć swoje „gniotki” lub specjalne zabawki do żucia, dzięki czemu same będą w stanie regulować swoje potrzeby. W ekstremalnie trudnych przypadkach warto zalecić rodzicom zakup obciążników na nogi lub kamizelek obciążeniowych. Ważne jest również uczulenie wychowawców na to, że w pracy z grupą, o której wiemy, że są w niej osoby z zaburzeniami integracji sensorycznej, niezwykle istotne staje się trzymanie się ustalonego planu czy harmonogramu. Dlatego należy wcześniej informować uczniów o wszystkich istotnych zmianach, by nie dawać im powodów do niepokoju i stresu. Oprócz podjęcia powyższych działań, przede wszystkim należy mieć świadomość, że tylko dokładna obserwacja przez rodziców i nauczycieli może przyczynić się do poprawy funkcjonowania dziecka. Warto pamiętać również o kilku zasadach, które obowiązują w pracy z dziećmi i stają się niezwykle ważne w momencie, kiedy chcemy ustalić, z jakimi problemami borykają się nasi uczniowie: Należy zwracać uwagę na to, czy dziecko nas słyszy i rozumie, co do niego w danej chwili mówimy. Ważne jest podejmowanie takich działań, których celem staje się wydłużenie koncentracji i skupienie uwagi dziecka. Podstawą pracy stają się cierpliwość i okazywanie wsparcia w sytuacji, kiedy dziecko ma trudności z uczeniem się i powtarzaniem prezentowanych przez nauczyciela czynności. Kiedy dziecko nie radzi sobie z wykonaniem danego zadania, należy rozłożyć je na prostsze czynniki, tak aby mogło w swoim tempie opanować konkretną umiejętność. Głównym celem pracy staje się doprowadzenie do takiego stanu, kiedy dziecko będzie mogło samodzielnie wykonywać powierzone mu zadania. Ważne jest, aby program, który przygotowujemy dla dziecka, był właściwy, dobrany do jego potrzeb, a cele realne do osiągnięcia. Trzeba pamiętać, że w pracy z dziećmi nie zawsze uda nam się osiągnąć efekty, które zakładaliśmy, i konieczne stanie się modyfikowanie programu w trakcie pracy. Równie ważne jest to, że nigdy nie jesteśmy w stanie określić, ile czasu potrzeba, aby nasze działania odniosły sukces. Warto jednak cały czas zdobywać wiedzę, szkolić się i podejmować ryzyko, ponieważ to my – nauczyciele jesteśmy w stanie realnie wpłynąć na to, że funkcjonowanie naszych uczniów się poprawi, a co za tym idzie, zaczną oni odnosić choćby niewielkie sukcesy dydaktyczne. Świadomy nauczyciel, wychowawca, pedagog czy psycholog, cały czas poszerzający swoją wiedzę, powinien dysponować pewną bazą zabaw i gier, które mogą być wykorzystane w trakcie lekcji. Dzięki temu możliwe stanie się realne oddziaływanie na uczniów z zaburzeniami integracji sensorycznej i budowanie pozytywnych relacji w grupie. Przykładowe zabawy Integracja sensoryczna została określona jako „naukowa zabawa”, ponieważ, poza usprawnianiem funkcjonowania dzieci, ma ona na celu zapewnienie przyjemności, dobrej zabawy. Naszym zadaniem jest podejmowanie takich działań, by pomóc dzieciom, ale ich nie zniechęcić. Ma to być dla nich przyjemność połączona z działaniem terapeutycznym, jednak o tym drugim często nie muszą wiedzieć. Warto jest tak dobierać ćwiczenia, żeby zachęcać dziecko do różnych aktywności. Mogą być one wykorzystywane na przerwach czy lekcjach z zakresu wychowania fizycznego, na muzyce i plastyce, jako przerywnik w trakcie zajęć czy na placu zabaw. Poniżej kilka propozycji. Ćwiczenia mające na celu usprawnianie układu przedsionkowo-proprioceptywnego: przysiady, skakanie na jednej nodze lub obunóż (np. na gumie, skakance, przeskakiwanie przez różne przeszkody), udawanie różnych zwierząt, np. chodzenie jak pies czy kot, skakanie jak żaba, czołganie się jak wąż, przechodzenie przez tunel i turlanie się w nim, turlanie się po podłodze z wyprostowanymi nogami i rękoma ułożonymi wzdłuż ciała, masaż dziecka różnymi fakturami, masażyki relaksacyjne, zabawa w naleśnika polegająca na tym, że zawijamy dziecko w koc czy materac, a ono ma się z niego wydostać; dodatkowo można jeszcze postymulować dziecko proprioceptywnie poprzez dociskanie jego rąk i nóg, zabawy z przepychaniem i siłowaniem się między dziećmi, zawody w przeciąganiu liny, przenoszenie woreczków stopami lub rzuty woreczkami do celu, odbijanie stopami piłek o różnej wadze, balonów, przenoszenie przedmiotów wypełnionych różnymi materiałami, np. wodą, piaskiem, kamykami, skakanie na trampolinie. Należy jednak pamiętać, że nie każde ćwiczenie zostanie przez ucznia od razu zaakceptowane. Jeśli będzie on stawiał opór, nie można go zmuszać. Warto wówczas zmienić nasze założenie i zmodyfikować proponowane zabawy. Ćwiczenia usprawniające układ dotykowy: dotykanie poszczególnych części ciała dziecka różnymi materiałami i fakturami, szukanie drobnych przedmiotów w pojemnikach z masami plastycznymi, piłeczkami, kaszami itp., wyklejanie obrazków plasteliną lub ciastoliną, stymulacja termiczna polegająca na tym, że na zmianę stosujemy ciepłe i zimne okłady, np. butelkami wypełnionymi wodą czy kompresami żelowymi, zabawy z wykorzystaniem masażyków relaksacyjnych, kreślenie na plecach dziecka liter, cyfr, znaków graficznych i proszenie, żeby je odgadywało, rozpoznawanie różnych przedmiotów bez udziału wzroku, zabawy w domino dotykowe, czyli łączenie ze sobą takich samych faktur bez kontroli wzroku, malowanie pianką do golenia lub żelem po szklanych powierzchniach, wrzucenie do pojemnika elementów o różnych fakturach i proszenie dziecka, aby włożyło tam stopy i opisało, jakie uczucia towarzyszą mu w trakcie te... Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów Co zyskasz, kupując prenumeratę? 10 wydań magazynu "Głos Pedagogiczny" Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online Możliwość pobrania materiałów dodatkowych ...i wiele więcej! Sprawdź

dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej w przedszkolu